|
...
plek van die Goddelikes, die
Koninklikes Hoewel
-oord
die opsigtelike band tussen Taaloord,
Ragna-oord
en Sterre-oord
is, is dié tussen Taal, Ragna en Sterre van veel groter en
dieper betekenis. Daar bestaan vir my ’n onlosmaaklikheid
tussen die heilige gegewenheid van Taal en die Allergoddelikheid wat
ons daardeur bereik en deur wie ons bereik word vanuit die Sterrehemel
as ons buite-aardse werklikheid. Die
Oudnoorse ragna-
beteken ‘van die goddelikes’, ‘van die
koninklikes’, synde die genetief-meervoud van regin
‘goddelikes’, ‘koninklikes’
(vgl. Latyn rēx
en Sanskrit rājā)
afgelei uit die Indo-Europese stamwoord reg-
‘om reg te rig, om te lei, om te regeer’ en
‘reg’ (b.nw.). Vergelyk Afrikaans reg
waarvan die vorm en (laasgenoemde) betekenis presies met dié
van die stamwoord ooreenstem. Ragna
is ook ’n toespeling op Afrikaans rag-
in ragfyn
‘baie fyn, dun; so fyn soos ’n spinnerak;
ragdun’ uit Nederlands rag
‘spinnerag’ uit ouer raghe,
ragh. Ragna is die
kernbegrip in Ragnarok
wat gedig is na ’n bykans onbeskryflike ervaring van
goddelike Nabyheid: RAGNAROK ragnafyne
gouddraad uit die Koningsrok Helena
Liebenberg Dit is
die weg na die Bron van Waarheid wat in Ragna-oord met woorde soekend
gevolg word, welwetend hoe remmend menslike onvolkomenheid in hierdie
proses kan wees.
Voorwoord
– Rooswater Taal
besit die vloeibare vermoë om tot die ontvanklike te kom in
boodskappe gevul met ’n skat van woorde, of met Ons
praat in hierdie opsig nie uit ons eie nie ... nie ons eie woorde nie,
maar woorde wat innerlik tot ons kom om oorgedra te word wanneer die
tyd vir oordrag ryp is. Die
klanke wat in Rooswater gebundel is, is besiel deur die wete dat ons
almal binnekort weer ons Moedertaal sal praat ... en dat misverstand
oor die inhoud van die boodskap dan nie langer moontlik sal wees nie.
Die
skryfster
|
||||||||||||||
|
Rooswater uit
u kelk pêrel ’n vroudruppel van die daeraad maagdelik
gesnoer as beurtsang in goddelike harmonie klanke
wentel uit die vrugbeginsel van u somer diep
ontvang om aan te gee in die aflos van die tyd van
die begin tot aan die einders van die ewigheid die
liefde vir wysheid, reg en vryheid neem
ek mee uit Immerwaard as
kosbare erfenis vir eie haard dra
die suiwer sieraad om my hals skryf
dit op die rosetafel van my hart in
die ryk bronnote van my moedertaal en
bewaar die vrug van u boom met my lewe vir
ryping in waarheid my lank reeds gegewe my
stralelamp tou moeisaam die skemering in tot
lig breek op die wenakker van my verheemde land ek
verkwik my met die koel rooswater uit u hand en
vloei met die hemelwater van die groot heelal na
die bron van u tuin in die oopte van die sterrehal 23
November 2006
Kort voordrag gelewer ter geleentheid van die ORDE VAN DIE PEN-toekennings aangebied deur Cordis Trust op 11 Oktober 2010 in die Pierneefteater, Pretoria
Die volgende gedagtes toespelend op die Orde van die Pen-benaming is aanleidend tot die gedig wat ek vir u gaan lees:
Om te behoort tot die groep van die Orde van die Skepping rus jou toe met die vryheid om dié goddelike taak waartoe jy ingestem het voordat jy mens geword het, hier na die beste van jou vermoë te volvoer, óf om van die ordelike riglyn af te wyk omdat die taak jou oorweldig of jy dit as te gering ag om ’n verskil te maak. Geen taak is egter te groot of te gering nie, geen opdrag van minder belang nie.
Om jou woorde en dade met goud te beklee, laat jou glansend soos ’n straal van die ewige Son. Sodoende deel jy vanuit jou leefruimte geestelike edelstof met diegene wat deur jou menswees aangeraak word. Soms voel dit egter of jy die Son nie kan sien nie, en vergeefs in die duisternis tas. Maar jóú twyfel verander geensins aan die teenwoordigheid van die lewegewende Son van wie jy ’n onvervreembare straal is nie.
Om te leer skryf met die Pen van die Lewe verg ’n leeftyd se oefening. Soms verdof die ink, of die pen voel of dit reeds leeg is, of ’n klad ontsier kosbare sinne, of enkele woorde se hartseer laat die omliggende letters vervloei tot onleesbaarheid. Om goue woorde van liefde en waarheid met jou lewenspen te skryf, laat jou boodskap egter magtig uitstyg bo en buite bereik van die tweesnydende, soms dodelike, aardse swaard.
Vervolgens die gedig wat ek in Julie vanjaar geskryf het:
verblyf
vir oneindige tye is sy voorberei in u goddelike sfeer en ruimte suiwer en rein op u wye vlak van geheiligde hemelse skoonheid sontrillings, klanke en herinneringe getoonset as watersimfonie deurdrenk haar stralewese met die heelal in volkome harmonie
half huiwerend gee sy die laaste treë tot by die Hemeltuin se hek in haar hand ’n reistas sorgsaam ingepak met skeppingswoorde aangevul met ryk en diep akkoorde fyn verwentel uit sterreweë as borswering teen ’n latere kenteringsvaart op aardse stormseë
sy kyk vir laas terug om U en haar Vader vaarwel toe te wuif gereed vir die alleentog so oneindig ver van haar Ouerhuis mag sy met dié goddelike geleentheid aan haar gegun haar taak volvoer soos sy geleer is aan die heel begin
sy neem geboorte op hierdie koue en afwysend-vreemde plek volgens selgeheue plotseling van u Moederliefde weggeskéúr snak verskrik na asem en probeer vergeefs na U terug te reik maar selfs oorlaai met aardse liefde en deernis bly die binnepyn ingegroef spiraal die weeklag in die sielespieël van haar oë terwyl haar liggaamskrag verskraal en langsaam kwyn
toe in ’n droomgesig oorspoel U teenwoordigheid haar wese trek haar binne die sirkel waarmee U haar sagglansend omarm u bekende stem verplaas die hartseer van skeiding en verlange met woorde wat haar heel, oneindig vertroos en bly verwarm
my dierbare kind, neem jou bed op en loop oral waar jou werk op aarde jou sal noop jy sal genoeg wysheid en moed en insig kry om te vertel van God die Vader en van My
Ek is langs jou sonder dat jy my sien Ek skenk jou die krag wat jy verdien Ek hoor jou stem nog voor jy vra Ek lei jou wyl my liefde jou dra toe en nou en al die tye hierna
Helena Liebenberg 11 Julie 2010
16
Desember 2007
hoog
uit die berge van ’n noorderpand afgevoer
deur die versweë gety van Adeland en
aangewas op die suidelikste suiderstrand bruidjie
in die omte van die franse hoek in
roomwit kroondrag geklee met
sag-blosende edel gelaat sorgsaam
aan die fynboshange uitgesoek geberg
in haar sierlike vrouewese bewaar
sy op trek die goddelike leuse geruiker
in lemoenbloeisel en roosknopblaar liefderik
gegerf vir haar kinderskaar oor
drakeberge en in bloedbevlekte dale die
gestrekte vlaktes van die vrye staat die
hoëveld en breë rand van die plato as
uitkyk oor die lae land deur God se oë uit
aarde met vernietigende vuur verskroei ontkiem
haar gelouterde vrug tot lewensgroen om
langsaam tot volle wasdom te bloei getoets,
getemper en met God versoen sneeuwit
en bergbruidjiemooi vir
die laaste Bruilofsfees getooi Helena
Liebenberg 29
Augustus 2008
Troon die tot
trappe
afgly,
struikel, tuimel, val waar
leeftye moeisaam waad moedig
opwaarts strompel kristalpilare
begelei aan allerkant volg
ek die weg tot waar U wag Helena
Liebenberg
Hemelkind van Betlehem
drie wyse manne uit die ooste het u aankoms hier bemerk met die stand van twee planete as ’n koningster gevlerk
die flonkerende hemelruim in goddelike resonans het die grootse tyding verkondig met engelsang en dans
u suiwer boodskap van liefde en wysheid geskenk aan die aarde het langsaam versand tot verbleikte woorde van vergete waarde
die troebel tydperk van die visse spoel nou uit op die waterdraerstrand oop en skoon gewas deur ewige straledruppels uit God se hand
Hemelkind van Betlehem lank reeds op ons redding afgestem werk mee met geheel die skepping om ons tot hemelkoers te tem
die elfde uur skyn neer op die weerkaatsing van ’n ewigheidsverbond om die eenwording van die egte helftes tot volkomenheid af te rond
Helena Liebenberg 25
Desember 2008
Jesus
Christus ... afkomstig van de onsterffelijke goden Publius
Lentulus Landvoogd van Judea, heeft
dit aan den Raad te Roomen, wanneer de faam van Jesus sig door de
weereld begon te verspreijden over gesonden: dit zijn zijne woorden: Daar
leeft teegenwoordig een man in Judea,
wiens naame is Jesus Christus, wien de barbaaren een Propheet agten,
dog zijne eijgene navolgers aanbidden hem, als afkomstig van de
onsterffelijke goden. Hij roept de dooden uijt de graaven te rugge, en
geneest alle soorten van krankheeden met een woord, of met aanraaken.
Hij is lang en wel geschaapen, van een aangenaame eerbiedige gedaante,
zijn hair, van een onvergelijkelijke coleur hangt met aangenaame
krullen beneeden zijn ooren, raakende op een bevallige wijse zijne
schouders, in ’t midden gescheelt1
als die van Nazareth; zijn voorhoofd is breed en effen2,
zijn kaaken sonder andere vlek als die van een beminnelijk rood, zijn
neus en mond van een ongemeene3
aardigheijd4
geschaapen, zijn baard dik, hangende een duijm breed beneeden de kin,
in ’t midden als een vork gescheijden, zijn oogen helder5a,
b, klaar6
en lieflijk. Hij
bestraft met majesteijt, en geeft raad
met mildheijd, zijnde zijn geheele gedrag soo wel in woorden als in
daaden treffelijk en aandagtig. Geen mensch heeft hem ooijt sien
lachen, maar meenigmaal weenen: Hij is bijsonder gemaatigt, seedig en
wijs. In
’t kort een man die om zijne
uijtsteekende schoonheijd en goddelijke volmaaktheeden alle kinderen
der menschen te booven gaat. Woordverklarings
Bron Verwysing:
A571 Die
Meiring-dokumente: 1742-1785 Kaapstadse
Argiefbewaarplek Kaapstad,
Suid-Afrika Getranskribeer:
Helena Liebenberg
Die
volgende gegewens wat Gamaliël oor Jesus aangeteken het,
onderskryf die Lentulusbrief en gee hierbenewens ook ’n
beskrywing van Moeder Maria se voorkoms. Hierdie
beskrywing word opgevolg deur Pontius Pilatus se brief oor
Jesus: Jesus'
Description The
first source of evidence comes from The
Archko Volume (or the Archaeological
Writings of the Sanheidrim & Talmuds of the Judeans).
These are the Official Documents made in These Courts in the days of
Jesus Christ; translated by Drs. McIntosh and Twyman in 1887 of the
Antiquarian Lodge, Genoa, Italy, From Manuscripts in Constantinople and
the Records of the Senatorial Docket taken from the Vatican in Rome;
Published by Keats Publishing (1975). Chapter
V - Gamaliel - Interview With Joseph And Mary And Others Concerning
Jesus; The hagiographa or holy writings, found in the St. Sophia Mosque
at Constantinople, made by Gamaliel, in the Talmuds of the Jews, 27
B.C. It seems Gamaliel was sent by the Sanhedrim to interrogate Joseph
and Mary in regard to this child Jesus. Gamaliel is recorded as
reporting: I found
Joseph and Mary in the land of Mecca. ...Joseph is a wood-workman. He
is very tall. His hair looks as though it might have been dark auburn
when young. His eyes are grey, Jesus, He is the picture of his mother,
only He has not her smooth, round face. His hair is a little more
golden than hers, though it is as much from sunburn as anything else.
He is tall. His visage is thin and of a swarthy complexion, though this
is from exposure. His
eyes are large and soft blue, the lashes are long and his eyebrows are
large. The
Archo Volume,
further records a description of Jesus Christ in Chapter VIII -
Valleus‘s Notes. — Acta Pilati, or Pilate 'A Report
to Caesar of the Arrest, Trial, and Crucifixion of Jesus'. Among
the various rumors that came to my ears there was one in particular
that attracted my attention. A young man, it was said, had appeared in
Galilee preaching with a noble function a new law in the name of the
God that had sent him. At first I was apprehensive that his design was
to stir up the people against the Romans, but my fears were soon
dispelled. Jesus of Nazareth spoke rather as a friend of the Romans
than of the Judeans. One day in passing by the place of Siloe, where
there was a great concourse of people, I observed in the midst of the
group a young man who was leaning against a tree, calmly addressing the
multitude. I was told it was Jesus. This I could have easily suspected,
so great was the difference between him and those listening to him. His
golden-colored hair and beard gave to his appearance a celestial
aspect. He appeared to be about thirty years of age. Never had I seen a
sweeter or more serene countenance. (Bron: http://www.crutchercpa.com) Jesus
van Nasaret goddelike
Koningskind allergeliefde
Seun leidelike
Wegbereider lewende
Bevryder Helena
Liebenberg 25
Maart 2005
Michelangelo
Buanorotti se "Pietà" (Sistynse Kapel, Vatikaan, Rome)
SIENER-DIGTER GOTTFRIED
A. WATERMEYER (1917-1972) G.A.
Watermeyer is ’n bekende Suid-Afrikaanse digter wat in 1948
met die bundel Sekel en Simbaal
debuteer. Dit bevat ’n aantal gedigte waarin hy sy
lewensdrang en verlange na die natuur verbeeld. ’n Tweede
druk van die bundel het in 1952 verskyn nadat Watermeyer wysigings
aangebring het. Die
Republiek van Duisend Jaar
(1957) en Taalfeeskwatryne
(1961) is gedigte wat geskrywe is vir en oor die Taalfees in die
amfiteater van die Voortrekkermonument in 1959. Van
Watermeyer se gedigte het in 1960 in Standpunte
verskyn. Ná verwerking en uitbreiding is dit in die bundel Bitter
Brood (1965) uitgegee. Dit toon
nie meer die jeugdige uitbundigheid van sy eerste werke nie, maar bevat
’n beskoulike toon oor die verbygaan van die jeug en sy
liefdegloed. (Uit: Wêreldfokus.) In
1954 word G.A. Watermeyer se enigste Engelse digbundel, Atlantis
or The Crying of the Waters,
gepubliseer.
In
haar Voorwoord tot hierdie bundel skryf die bekende Afrikaanse
digteres, Elisabeth Eybers, soos volg: Introduction Many
interesting things can happen in a bilingual country like South Africa,
but surely one of the most remarkable is that an Afrikaans poet who
grew up in the Karroo – where English is virtually a foreign
language – who was educated at an Afrikaans school and an
Afrikaans university, should suddenly turn to English as a medium of
expression. A
poet, it has been contended, can only say what he really means in the
one language which defies translation; the idiom and the figures of
speech of the mother tongue. But Godfried Watermeyer upsets this theory
by his rare ability to express inner meanings in two languages. ... If
it is indeed true, as the poet believes, that this work contains a
vision from veiled antiquity and is at the same time prophetic of the
future, then his choice of English as a medium is a happy one; for Atlantis
or The Crying of the Waters
deals with a theme relating to all mankind, and must therefore be
presented in a widely read language. April,
1954
ELIZABETH EYBERS
Watermeyer
vertel vervolgens self in Die
Brandwag van Vrydag, 23 Julie
1954 oor Atlantis or the
Crying of the Waters en gebeure
wat die verskyning van die bundel voorafgegaan het: MILJOENE
SAL IN SONDVLOED1
STERF Een
aand aan die begin van die winter van 1953 het ek my stoel voor die
kaggel reggetrek en my eerste boek oor Atlantis –
dié van Donnelly – opgeneem om te lees. Ter
verduideliking kan ek miskien net hier sê dat Atlantis die
naam is van die kontinent wat volgens legende in die Weste in die see
verdwyn het. Sommige meen dat dit die land van die sondvloed was wat in
die Bybel beskrywe word, met uitsondering dat dit nooit weer bo die
waters uitgestyg het nie. Plato het ’n boek oor Atlantis
geskryf wat ongelukkig nooit voltooi is nie, en sedertdien het daar
alreeds meer as ’n duisend boeke oor die onderwerp verskyn
wat die verbeelding van denkers deur die eeue vasgegryp het. Hoe
dit ookal sy, ek het in die stoel teruggeleun en begin lees in Plato se
beskrywing van die verlore Atlantis wat Donnelly in sy boek oorgedruk
het. Nadat ek sowat drie bladsye deurgegaan het, het ek lomerig begin
voel – ek het toevallig ’n vermoeiende dag agter
die rug gehad – en aanstaltes gemaak om te gaan slaap. Maar
ek was skaars in die bed of ’n eienaardige rusteloosheid het
my beetgepak en woorde het deur my kop begin maal. Uiteindelik het ek
opgestaan en die volgende reëls neergeskryf: The
waves have drawn us to the deep, the
waves have veiled us and we sleep among
drowned pillars and the stone … Hier
het ek, ’n Afrikaanse digter, skielik Engels begin skrywe,
maar dit was nie al nie. Terwyl ek daar voor die lessenaar gesit het,
het daar ineens voor my geestesoog ’n uitgestrekte vlakte
verskyn met berge aan die een kant wat steil afloop in die see. Op die
berge was daar paleise en tempels en in die middel van die vlakte het
’n geweldige pilaar hoog in die lug opgeskiet. Ek
is nie heldersienend nie; ek is nie ’n persoon wat met geeste
omgaan nie, en daarby was ek hoegenaamd nie in ’n beswyming
of “trance” nie, maar wakker en doodnugter. Ek het
voortgegaan om ’n beskrywing van die pilaar te gee en toe
gaan slaap. Toe ek twee dae later weer die boek opneem en verder lees,
kom ek etlike bladsye verder aan tot my verbasing op Plato se
beskrywing van hierdie pilaar af. In
die begin was ek dronkgeslaan, maar nou het dit saans my gewoonte
geword om met potlood en papier voor my lessenaar te gaan sit en wag
… net maar wag. Weer moet ek beklemtoon dat dit nie
’n geval was dat my potlood deur ’n onsigbare hand
bestuur is, soos spiritistiese mediums na bewering ondervind nie, maar
dat woorde in my kop gekom het en dat ek hulle dan neergeskryf het
– soms sonder wysiging, soms met wysigings. Party van die
dinge wat ek geskryf het, verskyn nie in my boek nie en word ook hier
verswyg; party gedigte het nooit klaargekom nie en kon gevolglik nie in
my bundel ingesluit word nie. Ek haal hier slegs sodanige gedeeltes aan
wat sin en samehang aan die verhaal gee soos dit in my bundel, ATLANTIS
OR THE CRYING OF THE WATERS, verskyn. Oh
be with us, oh be and bear Our
message to the outer air, and
tell the circling earth that stands not
fast not firm upon its sands: “your
rocks are breating loud with fear, and
things that grow, the things most clear, are
shaken by the fatal breeze that
rises with the rising seas.” Uit
bostaande reëls en ander gedeeltes het ek afgelei dat die ramp
van Atlantis herhaal gaan word, dat die aarde deur ’n tweede
sondvloed bedreig word, en nou het ek begin begryp waarom hierdie
inspirasie na my toe gekom het. Dit moes dien as ’n
waarskuwing aan die wêreld. Tot op hierdie stadium het ek
egter nog nie geweet of die ganse aarde of slegs ’n gedeelte
daarvan deur die see bedreig word nie, maar toe skrywe ek die volgende: Leave
and let all earthly things until
the tide, the Lunar swings; for
lower shapes lurk in the air than
many human eyes wil bear; and
He who dreams upon the Stone of
Time and Tide, Atol, the lone breath-breeder
of the human race, stares
west-ward into ashen space, and
sees beyond the bearded plains of
Tuscany, the told-of rains sway
sweeping southwards … Nou
het dit vir my duidelik geword dat lande in die Weste bedreig word en
dat die reëns wat van Tuscany (Italië) na die suide
beweeg, ’n teken van genade is – ’n teken
dat die Suide nie in die ramp betrokke sal wees nie. Maar
die Weste is natuurlik ’n baie wye begrip, en dit was eers op
die aand van die kroning van Elizabeth II dat ek nader besonderhede
omtrent die lande wat spesifiek bedreig word, gekry het. Ek was destyds
as joernalis werksaam, en terwyl ek nog op kantoor besig was om berigte
omtrent die kroning wat van Sapa-Reuter ontvang is, te vertaal, het ek
die volgende reëls neergeskryf: The
lone-last Queen, she walks tonight the
banquet hall; Old England’s might lies
shattered in the broken call that
cries its writing on the Wall of
Visions … Etlike
dae later het ek die noodlottige gedig “Southampton
Docks” geskryf, ’n vers wat so fatalisties is dat
ek dit nie in my bundel opgeneem het nie en ook hier enkele
reëls verswyg: Listen
ye men and listen well, the
tides of summer toll the bell; Celts
and Saxons and Angels all the
shadows are moving upon the Wall; the
forest green and the mountain mare tremble
at nights and the Scotch kine stare with
fearinge eyes at the tides odd turn striking
the coast near Ulster’s Urn. Southampton
Docks are kneeling down keening
the way for all to drown. Fisherlads
tender and seaheads old feel
ye the tides not creeping and cold sounding
the beach in the dead of the night. The
birds are wheeling a westward flight … A
sea horse drives up Buckingham way, the
land grows pale and the towers sway, and
Tennyson’s ships are sailing the bar for
a haven that knows no hill nor star. Southampton
Docks are tumbling down treading
the way for all to drown. England
lies broken half in half struck
by the Old Man’s rearing staff; a
dwarf comes leading the Sultan’s cow fed
for the fishes long days now. The
King lies wrapt in a sea-green cave the
…………………………………….. …………………………………………. ………………………….
I may not say. Southampton
Docks are diving down leading
the way for all to drown. Hierna
het ’n gedig gevolg wat daarop dui dat nie net Brittanje nie,
maar al die laaglande in die Weste bedreig word, veral Holland en
België en dit het my voorgekom asof die oorstromings wat
hierdie lande sowat twee jaar gelede geteister het, toe daar honderde
mense verdrink het, slegs ’n voorbode was van die groot ramp
wat kom en miljoene lewens sal eis. Daarby sal hierdie lande nie weer
uit die see gered word nie, maar ewig in die golwe verdwyn: Sleep
not my brothers, sleep no more but
watch the white and wounded shore with
restless eyes, lest on the day the
sudden seas no hand will stay, sweep
you unknowing from your bed to
drown among the drifting dead and
broken mouths, that ever cry unto
the lands, whose cities lie unshrouded
in their earthless sleep, forsaken
in the secret deep … Die
vraag ontstaan vanselfsprekend: Waarom word juis hierdie lande getref?
Hierop is ek nie bereid om ’n antwoord te verstrek nie. Ek
het nie ATLANTIS OR THE CRYING OF THE WATERS geskryf met die doel om te
veroordeel nie, maar slegs om te waarsku. Die
atoombom Uit
latere gedigte wil dit egter voorkom asof die splitsing van die atoom
êrens met die ramp wat oor die Weste hang, skakel en ek glo
dan ook dat die wetenskap in hierdie opsig sekere wette oortree het
– ’n gesigpunt wat ek in die afdeling
“The Rape of the Atom” behandel. Ek
hoop om in ’n later artikel die moontlike verband tussen
’n geweldige atoomontploffing en die noodlottige styging van
die see uiteen te sit, maar laat voorlopig slegs die volgende gedig
volg wat daarop dui dat die opbreek van die atoom tragiese gevolge vir
die wêreld gaan hê: Upon
the night, upon the noon of
Zombra, when the eagled moon wing
seven zeniths in the sky, a
call will sound, a stricken cry from
all mouths moving with the earth. Oh
wombless thing, oh thing whose birth man
broke to serve his shapes of fear; what
price of death, what price to clear the
moaning mountains that remain! Atlantis
sinned and sinks again. Op
hierdie stadium kan ek miskien net meld dat die skrywe van die gedig
nie sommer so voor die wind gegaan het nie. Baie aande, veral wanneer
ek moeg was, het ek vergeefs gesit en wag op die inspirasie. En wanneer
die inspirasie dan wel gekom het, was dit gewoonlik net twee of drie
reëls en ek moes die res voltooi deur moeitevol terug te tas
in die onderbewuste, want ek het geen materiaal tot my geskikking gehad
nie. Mens sou dit kon vergelyk met die persoon wat op ’n
delwery ’n klein diamantjie kry en dan weer naarstigtelik in
die aarde moet delf totdat hy die volgende edelgesteente ontdek, wat hy
aan die glans daarvan sou erken. En net soos die delwer voortgedryf
word deur die delwerskoors, is ek gedurig voortgeja deur die besef van
die geweldige taak wat op my skouers gelê is soos saamgevat
in die volgende twee reëls: Move,
move your hand and write this down or
many more may drift and drown. Maar
hoe meer beangs ek geword het om die werk betyds klaar te kry, hoe meer
teenslae het ek ondervind. Dit was asof die magte van Goed en Kwaad om
my saamgetrek was, en terwyl die Gode my met inspirasie begunstig het,
het die donker kragte alles in hulle vermoë gedoen om daardie
inspirasie te vernietig. Ek verswyg besonderhede en stip slegs aan dat
ek van ongeveer die einde van April af gedurende 1953 geen volledige
gedig geskryf het nie en uiteindelik teen die middel van November in
’n toestand van gedeeltelike rugverlamming in die bed beland
het. Figure
begin teken By
die geestesspanning wat ek ondervind het, is nou fisiese pyn en vrees
omtrent my bestaansveiligheid gevoeg – en daarby het daar die
gevaar bestaan dat ek miskien nooit weer soos ’n normale mens
sou kon beweeg nie. Nag na nag het pyn en bekommernis my tot drie-
vieruur in die oggend wakker gehou voordat ek bietjie ingesluimer het. My
skryfboek en potlood was nog altyd byderhand, maar ook die inspirasie
het weggebly. Dit is nou eenmaal ’n feit, dat as ’n
kunstenaar fisies afgemat is, hy nie in staat tot skepping is nie. Om
die tyd te verwyl, het ek allerhande figure met die potlood geteken
– en toe begin hierdie figure mettertyd vanself vorm aanneem.
Ek kan hoegenaamd nie teken nie, maar feitlik sonder dat ek bewus
probeer het, het die koppe van diere en mense op die skoon papier
verskyn. Onder andere het ek in hierdie stadium die kop van Poseidon,
die bulgod, geteken wat op die omslag van my bundel verskyn. Volgens
legende is Poseidon die Seegod en het hy die liggaam van ’n
bul en die kop van ’n mens gehad. Die legende lui verder dat
hy uit die see uit op Atlantis aangekom het, daar ’n
wonderskone aardse dogter opgemerk het, haar weggevoer het na
’n geheime grot op die berge van Atlantis en dat die tien
seuns wat hy by haar gehad het, die eerste tien koning van Atlantis
geword het. Hierdie legende beeld ek uit in die gedig: “The
Coming of Poseidon” The
great bull-bodied God that came shaking
the foam to sun and flame, lord
of the seas and all that lie low
where the waters curve and cry. Teen
die middel van Januarie 1954 het my toestand tot so ’n mate
verbeter dat ek, hoewel ek nog bedlêend was, met die skrywe
van die bundel kon voortgaan, en van nou af het ek dag en nag gewerk en
dit teen die einde van Februarie vanjaar voltooi. Die
Sondvloed ’n
Interessante feit omtrent die gedigte is dat dit verder teruggaan as
bestaande werke oor Atlantis. Daar is diegene wat meen dat Atlantis die
land van die Paradys, die verlore Eden, is. Ek onderskryf dan ook
hierdie gedagte. Maar met inbegrip van die verhaal van die sondvloed in
die Bybel en Plato se beskrywing word daar slegs gemeld dat die mense
op Atlantis sondig geword het. Waarom en hoe dit gebeur het, word
nêrens aangestip nie. In die gedig “The Rape of
Atlantis” word die oorspronklike sonde wat op Atlantis
gepleeg is, egter volledig behandel. Ek het vreemd genoeg, eers die
slot van hierdie gedig, wat bykans vierhonderd reëls beloop,
geskryf en daarna moeitevol teruggetas om dit te voltooi. Die enigste
bestaande materiaal wat ek vir hierdie lang gedig gebruik het, is
’n beskrywing van die Songod op Peru wat sowat ’n
paragraaf van agt of tien reëls beloop. Volgens
hierdie gedig (ek praat nie graag buite my poësie nie) is
Atlantis in werklikheid regeer deur die hoëpriester en die
heilige Maagd van die Son. Na ’n ritueel wat op bepaalde tye
plaasgevind het en ingelui is deur die dans van die Songod, waaraan
slange, wildsbokke en heilige diere deelgeneem het en gekulmineer het
met die koms van die Songod met sonsopgang: Moving
ecstatic, dancing steep the
Shining God and the Virgin sweep, swaying
supple, rising one flowing
the rhythm of the Sun … Mystic
He meets her, meeting all air
and earth and the water’s call; brow
of the heavens bending to earth shaping
to Knowledge, breeding Birth … het
sy in ’n beswyming geraak en dan die regstreekse woorde van
die Gode verkondig. Die hoëpriester het hierdie boodskap van
die Gode dan weer aan die tien konings van Atlantis oorgedra en
sodoende het die land vrede en welvaart geken. Toe egter raak die
hoëpriester op die Maagd van die Son verlief, en dan volg daar
’n lang tussenspel waar hy haar weerstand stap vir stap
afbreek om haar uiteindelik te verlei en sodoende die onvergeeflike
sonde te pleeg, want nou is sy deur ’n mens aangeraak en
besoedel, met die gevolg dat sy sterf en die stem van die Gode nooit
weer gehoor word nie. Ek
haal hier ’n gedeelte van die slot van die gedig aan, waarin
die hoëpriester te laat besef watter sonde hy gepleeg het.
Voordat die Maagd sterf, sien sy in haar slaap ’n visioen en
voorspel die ondergang van Atlantis in die see: I
saw and sensed … and in her sleep she
moved and moaned: “the waves are deep, the
Gods are muted now”, she cried; “dark
depths are gaping wide, and wide the
wakening seas sway upon us!” Wings
struck her then, and
summoned from the world of men, forlorn
and lone, with weeping bent her
spirit touched mine own and went … And
still her moon-white body lay a
thing of rare and chosen clay the
Gods had moulded to perceive … But
from the rounded lips I kissed three
serpent-heads struck out and hissed their
venom on the sun-blessed land and
peace and hope came to disband. A
hound-toothed head reared up and bore the
country forth to strife and war … Nou
word die land sondig totdat die Gode dit in die see laat verdwyn. In
die gedig “Atlantis Sinks” kom daar onder andere
’n beskrywing voor hoe die laaste klompie oorlewendes Noag se
ark oor die water sien vaar met ’n Engel aan die stuur.
Tydelik word die storms gestil totdat die ark verdwyn en dan woed die
elemente weer voort: Far
out into the night He went lost
to our sight; the waters bent their
fury round our hold again while
beating stronger came the rain; and
still our hearts went yearning far unto
the brightness of that star, and
still our eyes ached through the rain to
see the blessed bark again that
stilled the seas, and left us more abandoned
that we were before. In
die gedig “Atlantis Warns” word daar ’n
waarskuwing gerig dat seë weer sal styg, en in die
daaropvolgende afdelings THE RAPE OF THE ATOM en THE DESTINY OF ENGLAND
AND THE LOW LANDS LYING TO THE WEST, word die bedreiging meer in
besonderhede uitgebeeld: Upon
the cliffs that Dover bore the
centuries will gleam no more. Maar
hierdie bundel bevat nie net ’n voorspelling van die
ondergang van sekere lande nie, dog dit voorspel ook ’n groot
wedergeboorte vir die mensdom en die koms van ’n nuwe profeet
– ’n gedagte wat bevat word in die laaste twee
reëls wat oor bedreigde Europa handel: And
as we go weeping away to the caves the
lawn of Atlantis leaps from the waves. Eienaardig
genoeg het ek op etlike plekke in die bundel geskryf dat die ondergang
van bedreigde lande die wedergeboorte van Atlantis inlui, en eers later
het ek verneem dat daar ’n legende bestaan dat as die een
land ondergaan die nuwe aarde uit die see opkom. Hier sal dit miskien
van waarde wees om ’n gedagte van Lewis Spence, ’n
skrywer wat meer as ’n dosyn boeke oor Atlantis die lig laat
sien het, en een van die grootste lewende outoriteite oor die vergane
kontinent, aan te haal. In sy boek WILL EUROPE FOLLOW ATLANTIS, skrywe
hy dat Atlantis die geestelike bakermat van die mensdom was. Nadat
Atlantis in die see verdwyn het, het Europa in die rigting van die
wetenskap ver gevorder, maar nooit die geestelike hoogtes van die
verlore kontinent verwesenlik nie. Europa het volgens hom op
godsdienstige gebied gefaal en daarom sal ook hierdie gebied deur
’n ramp uitgewis word. In
die afdeling THE GREAT AWAKENING, van my boek, skryf ek dat die wysheid
van Atlantis herbore gaan word, dat die mens voor sy grootste
geestelike verwesenliking sedert die koms van Christus staan: And
plant and beast and bird and stone will
know that man has come to throne the
godlike strength within his heart; still
clasped in clay, yet conscious part of
those great Wings that ever beat a
rhythm song may never meet. En
in die slotgedig “Closing Song of the Atlantean
Spirits” word die koms van die duisendjarige vrede voorspel: The
peace of a thousand years comes
guarded by sacred steers; and
all that the Prophet read will
be as the Prophet said will
be as the Golden Book, on whose pages more
is writ by the Sages than
man has yet had the merit or
pureness of heart to inherit. Staan
ons miskien in die tydperk van OPENBARING, daardie geheimsinnige
slothoofstuk in die Bybel? Ten
slotte beantwoord ek gedeeltelik twee vrae wat seker lankal in die
gedagte van my lesers spook. Waarom het ek ATLANTIS OR THE CRYING OF
THE WATERS in Engels geskryf en nie in Afrikaans nie? Hierop is my
antwoord slegs – my inspirasie het in Engels gekom! Op
die tweede vraag, naamlik waarom moes ’n Suid-Afrikaner,
’n boereseun wat in die Karoo groot geword het, nou juis
hierdie onderwerp aanpak en hom met voorspellings besig hou wat
oënskynlik buite die kader van die Unie lê? As
antwoord hierop haal ek ’n gedeelte aan van ’n
gedig “Southern Africa” wat oorspronklik aan die
einde van my bundel sou verskyn het, maar wat ek weggelaat het omdat
dit van ander lande die kritiek kan uitlok dat die skrywer hiervan te
chauvinisties is: SOUTHERN
AFRICA This
is the land of the future this
the Utopia to be, a
vision whiter than Europe shaking
its shores from the sea; wise
beyond science and the dogma drifting
the old to its death, wielding
a wisdom forgotten, birthing
a love to be gotten golden
to all
……………………. ………………………………….. This
is the land of the Godhead this
the Kingdom to be, a
creed to steepen the Christian bending
its brow from the sea … All
that the centuries mated between
the man and the God, here
on your shores to be stated her
in its truth to be taught. Let
there be shrines in your valleys, temples
of silence and song, for
prophets are moving amongst you, great
spirits descending amongst you bearing
a light from Beyond … This
is the Lost Atlantis summoned
out of the sea, drawn
from the secret Subways destined,
my peoples, for thee. Hiervolgens
wil dit voorkom asof Suidelike Afrika op staatkundige, kulturele en
geestelike gebied in die toekoms die toon in die wêreld gaan
aangee, dat ons land voor ’n ontwikkeling staan wat groter
hoogtepunte gaan bereik as wat Europa en Amerika verwesenlik het, want
die wysheid van Atlantis – dit wat Europa en Amerika nooit
geken het nie – gaan hier binne ons landpale herbore word.
1
sondvloed Afr.
sondvloed
‘groot vloed’ uit Ndl sondvloed
(1599), ook sindtvloed,
sundtfloet,
(1562), sundvloed
uit Middelhoogduits sin(t)fluot
(Hoogduits Sündflut);
die eerste lid is volksetimologies vervorm deur assosiasie met sonde,
maar sin-
beteken eintlik ‘altyd, voortdurend, aanhoudend’
synde die vertaling van Latyn semper.
Bronne Van
Veen, P.A.F. en N. van der Sijs. 1997.
Etymologisch Woordenboek. Van
Dale Lexicologie. Utrecht/Antwerpen. Watermeyer,
G.A. 1954. Atlantis or The
Crying of the Waters. Morford
& Field, Johannesburg. Watermeyer,
G.A. “Miljoene sal in sondvloed sterf”, Die
Brandwag Vrydag, 23 Julie 1954. Wêreldfokus
16.
Ensiklopedie Afrikana (Edms.) Bpk. 1979. N.V. Uitgeversmaatschappij
Elsevier. Amsterdam.
Harmonie
– sleutel van die Skepping Johanna
Brandt (Grepe
uit: Die Millennium,
1918)
Een
wonder-skone Tempel verrees voor mijn verrukte blik – een
absoluut natuurlike werk volmaakt in eenvoud – gebouwd van
ongehouwe rotssteen, onafgemaakt van binne en van buite. Die
dak was gedeeltelik ope onder die onmetelike asuur van die Suid
Afrikaanse hemel, en die gebouw was een volmaakte ronde, ten teken van
die onverbroke eenheid, terwijl daar in die rotsagtige klowe, fijne
varen, en sagte mos genesteld was, en die statige boom-varen sijn
gracieuse takke aan alle kante verhief. Koel, kalm en gewijd was die
atmosfeer. Die stilte werd alleen gebroke door die vogelsang daar buite
en die geluid van water-strome, die door vindingrijke mense in die
rotsstene verborge was. Die
altaar was een meesterstuk van ruwe ongehouwde rots – en
terwijl ik in bewondering keek, viel onwillekeurig van mijn lippe, die
woorde, “Ik
het die Tempel al van tevore gesien!” “Dit
is die Tempel van Harmony! Gij hebt dit van tevore gesien –
maar één keer, in uw skoonste droom. Wat tans
voor u oge staat is maar een weerkaatsing van die hemelse gebouw,
waarin gij uw lewe aan Mijn diens gewijd hebt, nog geen drie jaar
gelede. Weet gij nog die droom van u in die nag van 14 Mei 1914? Dit
was geen droom, geliefde! En die mystieke verskijnsel, die tans voor uw
oge staat, is geen hallusinasie van die stoffelike sinne, maar is een
ware beeld uit die sfere van die Hemel-rijk. Sie,
gij sult voor Mij te ‘Harmony’ een Tempel bouw op
hierdie model! Harmony!
Harmony! Die
woord, die meer dan enige ander in die menselike taal, omskrijf die
Goddelik onomskrijftelike! Harmonie
is die Sleutel van die Skepping! Harmony,
die in sijn sewe letters elke Goddelike gawe bevat in Hemel en op
aarde, uw ‘Harmony’ is voor iets groots geskape
– Waarheid, Liefde, Trouw; Harmonie van Klank, Harmonie van
vorm, lijn en kleur; geurige Harmonie, Harmonie van Tederheid en
Ontferming, van Toewijding, Wijsheid, Krag; Goddelike Harmonie van
Verdraagsaamheid, Lijdsaamheid, Eenheid, Hoop – die woord
Harmonie, geliefde, draag in sigself die heilige betekenis van die
verborge Skeppings-plan. Harmonie
is die wekroep van die nieuwe eeuw van Liefde en Regvaardigheid;
Harmonie is die symfonie wat ruis door die Eeuwigheid; Harmonie is die
magtig-oorweldigende hartstog van die God van Liefde. En
in Suid Afrika, meer dan in enig ander deel van die wereld, is daar
gebrek aan Harmonie. Door die duisternis wat nou op hierdie land moet
nederdaal, sal Harmonie gebore word; Harmonie sal verrijs uit die graf
van vergete vijandigheid. In
lang-vervloge eeuwe was dit Harmonie wat voorbeskik was om te regeer
oor die verdeelde harte van die mensdom – en dit was vir
hierdie doel dat u geliefde ‘Harmony’ geskape,
gekoesterd en ten slotte gered was in sijn geheel. Sie,
die Mag en Majesteit van God, swevende oor die Tempel van Harmonie!
Sie, die Tempel van Harmonie, die vorm van een ster nemende –
die Ster in die Ooste, die die koms van die Soon van God verkondig aan
alle kreatuur! Die mystieke Lig daarvan oorstraal geheel Suid Afrika, en
door Suid Afrika, word dit
versprei tot die uiterste einde van die aarde. Ik
verlaat u nu maar Ik keer tot u weer in Mag en Majesteit, om met u en
die uwe die aarde te bewandel in heerlikheid – op
‘Harmony’. Op
‘Harmony’ vind ons elkander weer –
vaarwel, wees sterk – blijf trouw – wees
onverskrokke en standvastig in die vervulling van uw Taak. Vaarwel,
Ik kom terug – in Heerlikheid.” (hfst. 17, bl.
119-123)
Ons
is die Mystieke Bouwers van Harmonie in Suid Afrika. Meer
intens reël dan enige aardse vereniging, is onse verborge Orde
van Idealisme. Dit is geen nieuwe godsdiens, geen nieuwe sekte nie,
waardoor die bande van gewoonte verbreek moet word. Ons stig geen
nieuwe Kerk of godsdienstige genootskap nie. Ons
het geen bewijs van lidmaatskap, anders dan die wat in die Hemele
geregistreer is. Ons betaal geen geldelike bijdrage. Daar is geen
takke, geen bestuur, geen vergaderinge, geen aardse administrasie. Ons
weet van geen ere-poste, waardoor die gewone afgunstige wrijving
veroorsaak kan word nie. Wat
dan? Ons
vorm een Mystiek Verbond, een geheime orde van manne, vrouwe en
kinders, die in die verborgenheid, voor God alleen, die plegtige
gelofte sal doen dat hulle alles in hulle vermoge sal doen om, door
gebed en rein-lewe, Suid Afrika, en door Suid Afrika, die ganse wereld,
voorteberei vir die Wederkoms van die verlosser. Die lede, aan God
alleen bekend, is voor God alleen verantwoordelik vir die wijse waarop
hulle die genome eed bewaar. Die
Bouwers van Harmonie leg die heilige gelofte af van gehoorsaamheid aan
die Wil van God. Welke vorm die gehoorsaamheid sal neem, wat die pligte
daaraan verbonde sal wees sal verskillend wees in die geval van
iedereen van ons afsonderlik, naarmate ons die Stem van die Gewete kan
hoor en verstaan. Ons
voer geen krijg teen die kwaad nie, maar hoop om die kwaad door die
goede te oorwin; ons bekommer ons nie oor die bose woorde en dade en
gedagte van ander mense nie, omdat ons daardoor meer vijandskap, meer
teenstand sou verwek. Ons red waar ons kan, want dit is opbouwend; maar
ons grijp nie in waar andere sondig nie, want dit is afbrekend
– in strijd met onse eerste beginsels van harmonie. Ons
vervang die kwaad eenvoudig met iets goeds. Waar sedes vernietig word
door ontugt en bandeloosheid, daar herstel ons met onse reinheid; waar
andere bedrieg met huigelarij, daar red ons met onse waarheid; waar
andere die saad van verdeeldheid, verdrukking en haat uitstrooi, daar
plant ons onse skoonste bloeme van eensgesindheid, troos, beskerming,
liefde – Harmonie! Ons
vervang die wereldse genot en die holle vermakelikheid door die reine
blijdskap, die diepe vreugde van die Diensbaarheid; ons laat die lig
van ons kalmte skijn op die angswekkende gejaagdheid van ons tijd. So
sterk moet ons wees, so rein, dat ons die besoedelde atmosfeer van die
wereld kan inadem, en dit weer gereinigd kan uitstuur. Want
ons onttrek ons nie aan die wereld nie! ..... Suid
Afrika is een parel in die oog van die Heer! In
Suid-Afrika sal die eerste grote wondere van die nieuwe Eeuw van
Mystieke Openbaring geskied. Door Suid Afrika sal die wereld gedwing
word om te glo dat die Wederkoms van die Saligmaker op hande is. (hfst.
21, bl. 143-145)
Johanna
Brandt se boeke: Het
Concentratie Kamp van Irene Uitgegee
door die Hollands-Afrikaanse Uitgewers Maatskappij, Amsterdam, 1905 Die
Kappie Kommando, of Boere Vrouwe in Geheime Dienst Uitgegee
door J.H. de Bussy, Amsterdam. Tweede druk 1915 The
Petticoat Commando, or Boer Women in Secret Service.
London: Mills & Boon, 1913 Die
Millenium, een voorspelling.
Bloemfontein, Eigenverlag 1918 Die
smeltkroes.
1920 The
Grape Cure.
USA: Metaphysical Concepts, 1927. Kopiereg 1928 The
Paraclete or Coming World Mother.
World Copyright 1936
|
||||||||||||||
